سالار درختان جنگلی شمال آماج آفات و آلودگیها / ارس تنها مانده است

همه گونه های این جنس همیشه سبز و به صورت درختانی بلند و کوچک و یا درختچه ای و خزنده بوده و دیر زیستی و عمر برخی درختان آن بسیار زیاد و حتی تا بیش از دوهزار سال می رسد.

 

بجز گونه j. deppeana معمولا پوست به فلس های طولی از تنه جدا می شود، شاخه های پیرامونی گسترده و نا منظم هستند و برگها فلسی و آرایش انها متقابل متللاقی و یا در چرخه های سه تایی و در درختان جوان همیشه سوزنی یا نیشتری شکل و ولی در درختان مسن به صورت یکی از دو نوع نامبرده و یا هر دو با هم دیده می شوند.

 

 معمولا دو پایه و به ندرت تک پایه و گلهای نر شاتونی و به شکل تخم مرغی یا واو تخم مرغی و بر روی شاخه ها ی کوتاه انتهایی و یا محوری هستند و گل آذین یا مخروط ماده به شکل کروی و از سه تا شش فلس تشکیل شده است.

 

در زیر بعضی و یا همه انها یک یا دو تخمک وجود دارد، مخروط کروی شکل و شفت مانن و غیر شکوفا و در سال اول و یا دوم از رشد خود رسیده و فلسها سه تا شش عدد و کم و بیش گوشتی به صورت بسته و چسبیده به هم و معمولا موقع رسیدن به رنگ آبی تیره و یا از غبار سفید رنگی پوشیده شده و خیلی صمغ دار هستند و در داخل هر مخروط یک تا 10 دانه گرد و تخم مرغی و یا گوشه دار با پوشش سخت و بدون بال قرار دارد، لپه دو یا چهار تا شش عدد است.

 

اجرای برخی طرح ها و رشد گیاهان انگلی بر روی تنها درخت، درختان ارس، که از ان به عنوان سالار جنگلهای شمال یاد می شود را در معرض نابودی قرار داده است.

 

 

پژوهشگر و کارشناس ارشد بخش تحقیقات منابع طبیعی گلستان گفت: یکی از مهمترین عوامل نابودی درختان کهن‏سال و دیرزیست ارس در رویشگاه های منطقه چهارباغ گرگان، گیاهی نیمه انگل از گروه دارواش‏های کوتاه یا کوتوله (Dwarf Mistletoes ) از خانواده Viscaceae است.

محمد الازمنی  افزود: این گیاه بر روی شاخه درختان زندگی انگلی اختیار کرده و تولید بیماری می‏کند.

وی اظهار داشت: در بررسی زیست شناسی و تعیین پراکنش آن در منطقه چهار باغ  گرگان و سایر رویشگاههای ارس در البرز شرقی، مشخص شد که گونه دارواش مورد نظر دارای نام علمی Arceuthobium  oxycedri (DC.) M. Bieb. (1819) است.
 
الازمنی یادآور شد: دارواش نام گونه اروپایی Viscum   album   است لیکن این نام به کلیه گیاهان نیم  انگل خشبی نسبت داده می‏شود، این گروه از گیاهان شامل چند تیره، از جمله ( Lorantaceace ) و ( Viscaceace ) است.
 
وی درباره ویژگی دارواش‏های کوتاه گفت:  جنس Arceuthobium   از تیره  Viscaceae، به علت اینکه خسارات زیادی به مخروطیان وارد می‏سازد شهرت دارد و اغلب به عنوان مهمترین عامل بیماری از آن یاد می‏شود. این تنها جنس از تیره‏های دارواش است که در همه دنیا یافت می‏شود.
 
الازمنی عنوان کرد: شاخه‏ها ی دارواش دارای آندوفیت وسیعی هستند که در داخل میزبان رشد می‏کنند و اغلب تعداد شاخه ها بسیار زیاد است، طول این شاخه‏ها بسیار کوتاه و به چند سانتی‏متر بیشتر نمی‏رسد، برگها نامشخص و به صورت فلس‏های 2 ـ 1 میلیمتری دیده می‏شوند و  تمامی  گونه‏ها دو پایه، دارای گلهای مشخص به طول 2 ـ 1 میلیمتر هستند.
 
این محقق بیان داشت: کـانونهای آلــودگی این گیاه نیمه انگل از ارتفاع هزار و 800 تا دو هزار و700 متر از سطح دریا در ارتفاعات جنوب و شرق استان گلستان و شمال استان سمنان در رویشگاه‏های ارس به ‏طور لکه‏ای بر روی میزبان قابل مشاهده است.
 
وی یادآورشد: دراین مناطق دو گــونه ارس درختی به نامهای   polycarpus Juniperus و  J. excelsa ویک گونه درختچه ارس رونده بنام sabina J  میزبان این گیاه نیمه انگل است، رشد رویشی کلنی های نر و ماده این گیاه نیمه انگل، از اواخر فروردین شروع و تا اوایل اوایل پائیز ادامه دارد و در اردیبهشت ماه رشد زایشی با ظهور گلهای نر و ماده جدا از هم و در کلنی‌های جدا  شروع، گرده افشانی در طی تیر ماه و رسیدن و ریزش بذر تا اواسط پائیز، به طول می‌انجامد.
 
پژوهشگر و کارشناس ارشد بخش تحقیقات منابع طبیعی گلستان گفت: این پارازیت میزان بذردهی، میزان رشد و کیفیت چوب را کاهش داده و درخت را برای دیگر مشکلات (خشک شدن، آفات و شانکر قارچی) مساعد می‌کنند.
 
الازمنی گفت: آلودگی توسط این دارواش‌، منجر به تحریک و رشد جوانه ها از قبل از محل آلودگی شده و توده‌های متراکم و چند شاخگی به نام جاروی جادوگر تولید خواهد شد که شاخه‌ها را از فرم طبیعی خارج می کند. در مواردی که آلودگی‌های شدید باشد، سرانجام این انگل، سبب مرگ کامل درخت خواهد شد.

 

جنگل های گلستان 450 هزار هکتار وسعت دارد.